โกเมน หรือชื่อทางวิชาการว่า Garnet (การ์เนต) มาจากภาษาละตินว่า granatus แปลว่า เมล็ดพืช ซึ่งเป็นอัญมณีประจำเดือนเกิดสำหรับผู้ที่เกิดเดือนมกราคม หรือ ราศีมังกร โกเมน เป็นพลอยในตระกูล การ์เน็ต มีค่าความแข็งอยู่ที่ 6.5-7.5 โมห์ มีหลายสี แดง แดงอมดำ(ไพโรบ) สีเหลือง (โทแพโซไลต์), สีส้มหรือน้ำตาลถึงแดง(สเปซาไทท์),สีแดงอมม่วง(โรโดไลต์), สีน้ำตาล(เฮสโซไนต์),สีเขียว(ซาวอไรต์),สีดำ (เมลาไนต์)
โกเมน ถือเป็นอัญมณีที่นำมาซึ่งแรงบันดาลใจและพลังแห่งชีวิต ในสมัยโบราณเชื่อว่าจะบันดาลให้เกิดความจงรักภักดี ความเสียสละ และความจริงใจ เชื่อกันว่าสามารถรักษาโรคโลหิตตก แผลพุพอง และลดความโกรธได้ ใครก็ตามที่สวมใส่โกเมนที่แกะสลักลายราชสีห์ จะได้รับการปกป้องคุ้มภัยตลอดการเดินทาง
โกเมน ปกติสามารถเจียระไนได้ตั้งแต่ 1-15 มิลลิเมตร การคัดเลือกโกเมนคุณภาพดีจะต้องเลือกที่สีเข้มสด เจียระไนได้สัดส่วน มีประกายแสง และมองไม่เห็นตำหนิภายในได้ด้วยตาเปล่า
____________________________________________
ตามหลักของอัญมณีศาสตร์สามารถแบ่งโกเมนหรือ การ์เนต (Garnet) ได้เป็นประเภทดังนี้
ไพโรป (Pyrope) จะมี สีส้มอมแดง ถึงแดงอมม่วงเล็กน้อย สีสดกว่าการ์เนตชนิดอื่น (Cr3+, Fe2+) มีแหล่งกำเนิดสำคัญบริเวณแอฟริกาใต้ เชโกสโลวาเกีย และแทนซาเนีย ซึ่งเราสามารถจำแนกความแตกต่างของไพโรปออกจากการ์เนตอื่น ๆ โดยใช้
- ค่าดัชนีหักเห 1.720 - 1.756 ปรกติ 1.746
- ความถ่วงจำเพาะที่มีค่า 3.62 - 3.87 ปรกติ 3.78
____________________________________________
อัลแมนดีน (Almandine) จะมี สีส้มอมแดง แดงอมม่วงเล็กน้อย โทนสีออกจะมืดตลอด (Fe2+, Cr3+) ลักษณะเด่นของอัลแมนดีนคือมลทินภายในจะมีลักษณะคล้ายเข็มตัดกันด้วยมุม 40/110° หรือ เห็นผลึกเซอร์คอนล้อมด้วยวงแหวน แหล่งกำเนิดจะอยู่ในประเทศอินเดีย ศรีลังกา สหรัฐอเมริกา และ มาดากัสการ์ เนื่องจากอัลแมนดีนเป็นการ์เนตที่หาได้ง่าย ราคาไม่แพง จึงเป็นที่นิยมในการนำมา ใช้เป็นพลอยปะ ด้านบนของแก้ว (Garnet - glass doublets) เพื่อเลียนแบบทับทิม หรือ ไพลินที่เป็นอัญมณีราคาแพง
- ค่าดัชนีหักเห 1.760 - 1.820 ปรกติ 1.790 (จะสูงกว่าไพโรป เพราะมี Feในองค์ประกอบ) ค่าความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.93 - 4.30 ปรกติ 4.05 (จะสูงกว่าไพโรป เพราะมี Feในองค์ประกอบ)
____________________________________________
โรโดไลต์ (Rhodolite) จะมีสีแดงอมม่วง ถึงม่วงอมแดง แต่จะมีสีม่วงปนอยู่เสมอซึ่งเป็นลักษณะเด่น ชื่อนี้ได้มาจากภาษากรีก แปลว่า “สีชมพู” ในทางการค้า พลอยการ์เนตสีม่วงจะถูกเรียกเป็นโรโดไลต์ จะมีแหล่งกำเนิดอยู่ที่ประเทศศรีลังกา แอฟริกาตะวันออก และอินเดีย
- ค่าดัชนีหักเห 1.740 - 1.770 ปรกติ 1.760 (อยู่ระหว่างไพโรปอัลแมนดีน)
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.74 - 3.94 ปรกติ 3.84 (อยู่ระหว่างไพโรปอัลแมนดีน)
____________________________________________
สเปสซาไทท์ (Spessartite)จะมีสีส้มอมเหลืองถึงส้มอมแดง มักจะต้องมีสีส้มติดอยู่เสมอ (อันเนื่องจากธาตุ Mn2+, Fe3+) ลักษณะเด่นของสเปสซาทีนคือเป็นแร่โปร่งใส ออกโทนสีส้มเสมอคล้ายเฮสโซไนต์ แต่แยกได้โดยใช้ค่าดัชนีหักเห แหล่งกำเนิดคุณภาพดีมาจากศรีลังกา สหรัฐอเมริกา บราซิล และ มาดากาสก้า
- ค่าดัชนีหักเห 1.790 - 1.814 ปรกติ 1.810
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 4.12 - 4.20 ปรกติ 4.15
____________________________________________
กรอสซูลาไรต์ (Grossularite) จะมีแหล่งกำเนิดอยู่ที่ทานซาเนีย และ เคนยาสามารถจำแนกย่อยได้เป็น
1).กรอสซูลาไรต์แบบโปร่งใสทั่วไป (Transparent grossularite)จะมีสีเหลือง เหลืองอมเขียว
2.)ซาโวไรท์ (Tsavorite) คือกรอสซูลาโปร่งใสที่มีสีเขียว เขียวมรกต (Cr3+, V3+)
- ค่าดัชนีหักเห 1.736 - 1.742 ปรกติ 1.740
- ความถ่วงจำเพาะ 3.59 - 3.63 ปรกติ 3.61
3.)เฮสโซไนต์ (Hessonite) คือกรอสซูลาที่มีสีเหลืองอมส้ม ส้มอมแดง (Fe3+) บางครั้งเรียก ซินนามอนสโตน (Cinnamon stone) เพราะสีคล้ายอบเชย หรือกระวาน มีลักษณะเด่นคือมีสีส้ม ลักษณะทั่วไปดูคล้ายคลื่นความร้อน (Heat wave effect) ทำให้พลอยดูซึม ๆ โดยมีแหล่งกำเนิดที่ประเทศศรีลังกา
- ค่าดัชนีหักเห 1.740 - 1.750 ปรกติ 1.740
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.57 - 3.73 ปรกติ 3.61
4.)ไฮโดรกรอสซูลา (Hydrogrossular) หรือกรอสซูลาแบบโปร่งแสงที่เป็นเม็ดละเอียดเนื้อแน่น มีสีเขียว (Cr3+) เรียก “หยกทรานสเวิล” (Transvaal Jade) หรือ “หยกแอฟริกา” (African Jade) เพราะมีสีคล้ายหยก บางครั้งอาจพบมีสีแดง, ชมพู (Mn3+) ลักษณะเด่นที่พบในเนื้อแร่มักมีมลทินเป็นจุดดำ ๆ ของแร่โครไมต์ (Chromite) และแมกนีไทต์ (Magnetite) อาจมีรอยแตกเป็นเสี้ยน มีความวาวเป็นแบบขี้ผึ้ง แหล่งกำเนิดจะอยู่ที่แอฟริกาใต้ คานาดา
- ค่าดัชนีหักเห 1.690 - 1.730 - เขียว, 1.700 - 1.712 - แดง
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.30 - 3.50 - เขียว, 3.32 - 3.36 - แดง
____________________________________________
แอนดราไดต์ (Andradite)
แอนดราไดท์ เป็นอัญมณีประเภทหนึ่งในตระกูลของการ์เน็ทหรือโกเมน (Garnet) ลักษณะทั่วไปคือมีความโปร่งใส มีสีเขียวอมเหลืองถึงเขียว และมีการกระจายแสง (Dispersion) สูงชนิดที่สำคัญใน แอนดราไดต์ การ์เนต คือ
ดีมานทอยด์ (Demantoid) มีสีเขียวอ่อนถึงเข้ม หรือเขียวอมเหลือง (Cr3+) มีชื่อมาจากภาษาดัชช์ แปลว่า “เพชร” เพราะมีการกระจายแสงสีรุ้งได้ดีมากกว่าเพชรจึงมีไฟดี สีสวย หายาก มีความวาวแบบเพชร ลักษณะเด่นภายในเนื้อแร่จะพบมลทินเส้นเข้มโค้งคล้าย “หางม้า” (Horse-tail) ที่มี สีน้ำตาลอมเหลืองของแร่บิสโซไลต์ (Byssolite)
แหล่งกำเนิดคุณภาพดี มาจากรัสเซีย ใกล้เขายูราล ที่อื่น ๆ เช่น อิตาลี
- ค่าดัชนีหักเห 1.855 - 1.895 ปรกติ 1.880 (สูงมาก)
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.81 - 3.87 ปรกติ 3.84
____________________________________________
Malaya or Malaia Garnet จะออกสีส้มอมชมพู ส้มอมแดง ส้มอมเหลือง ส้มอมน้ำตาล ถึงชมพู ปรกติมีสีส้มเสมอ แหล่งกำเนิดจะอยู่ที่แทนซาเนีย
- ค่าดัชนีหักเห 1.42 – 1.78 ปรกติ 1.76
- ความถ่วงจำเพาะ (ถ.พ.) 3.78 - 3.85 ปรกติ 3.80 หรือน้อยกว่า
____________________________________________
____________________________________________
